Aday Memur Mazeretsiz İzin Kullanabilir mi?

Kamu görevine yeni başlayan aday memurlar için görev sürecinin başlangıcından itibaren sahip olunan hak ve sorumlulukları bilmek büyük avantaj sağlar. Bu bağlamda mazeret izinleri özellikle dikkat edilmesi gereken konuların başında gelir. 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu, devlet memurlarının izin haklarını ayrıntılı bir şekilde düzenlerken aday memurlar için de belirli hükümler içermektedir.

Bu yazımızda, aday memurların mazeret izni haklarını ilgili mevzuat çerçevesinde detaylı olarak ele alacağız.

Aday Memurlar Yıllık İzin Hakkını Ne Zaman Kazanır?​

Devlet memuru olarak göreve yeni başlayan kişiler ilk etapta “aday memur” statüsündedir. Aday memurların da yıllık izin hakkı vardır; ancak bu hakkı kullanabilmek için belirli bir süre kamu hizmetinde bulunmuş olmaları gerekir. 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 102. maddesi, yıllık izin süresini hizmet yılına göre belirler. Bu maddeye göre, bir yıldan on yıla kadar hizmeti olan memurlara 20 gün, on yıldan fazla hizmeti olanlara ise 30 gün yıllık izin verilir. Bu hüküm, aday memurlar için de geçerlidir.

Ancak burada önemli bir detay var: Aday memurlar, yıllık izin kullanabilmek için toplamda en az bir yıl kamu hizmeti yapmış olmalıdır. Bu bir yıllık süre yalnızca kamu kurumlarında geçen süreleri kapsar. Özel sektörde geçen süreler bu hesaba dahil edilmez. Henüz bir yılını doldurmamış olan aday memurların izin kullanabilmesi için, “mazeret izni” talep etmeleri gerekir. Bu tür izinler, belirli durumlara bağlı olarak ve amirin takdiriyle verilir. Örneğin, daha önce bir kamu kurumunda 6 ay çalışmış bir kişi, yeni görevinde 6 ay daha çalışırsa toplamda bir yıl kamu hizmet süresini tamamlamış olur ve yıllık izin hakkı doğar.

Aday Memurlar Mazeret İzni Kullanabilir mi?​

Yıllık izne henüz hak kazanmamış olan aday memurlar, bazı özel durumlarda mazeret izni kullanabilirler. 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 104. maddesi (C) bendi, bu konuda temel yasal düzenlemeyi içermektedir. Bu maddeye göre; memurlar, mazeretlerini belgelendirdikleri takdirde bir takvim yılı içinde toplamda 10 güne kadar mazeret izni alabilirler. Bu izinler tek seferde ya da parça parça kullanılabilir. Zaruri bir durum oluşması halinde aynı usulle ek 10 gün daha mazeret izni verilebilir. Ancak bu ikinci 10 günlük süre aday memurun varsa yıllık izninden düşülerek kullandırılır. Ancak unutulmamalıdır ki mazeret izni otomatik bir hak değildir. Her durumda izin verilmesi, ilgili amirin takdirine bağlıdır. Bu nedenle aday memurların mazeretlerini belgelerle kanıtlaması ve izni zamanında talep etmesi büyük ölçüde önemlidir.

Aday Memurlar İçin Mazeret İzni Sayılan Durumlar:​

1. Evlilik izni (7 gün)
2. Yakın akraba vefatı izni (7 gün)
3. Babalık izni (10 gün)

→ Bu üçü 657 sayılı Kanun’un 104. maddesinde “mazeret izni” olarak doğrudan tanımlanmıştır ve aday memurlar da bu izinlerden yararlanabilir.

Doğum, Hastalık ve Refakat İzinleri Mazeret İzni Sayılır mı?​

Aday memurların görev süresi içinde karşılaşabileceği bazı özel durumlar, doğrudan “mazeret izni” kapsamında değerlendirilmez. Her ne kadar bu izinler de memura geçici olarak görevden ayrılma hakkı tanısa da, mevzuatta ayrı başlıklar altında düzenlenmişlerdir. Bu nedenle doğum, hastalık ve refakat izinleri, mazeret izninin yerine geçmez ve farklı hükümler çerçevesinde uygulanır.
Örneğin, kadın aday memurlar doğum yaptıklarında, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 104. maddesine göre, doğumdan önce sekiz hafta, doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam 16 hafta doğum izni (analık izni) kullanma hakkına sahiptir. Bu izin zorunlu ve koruyucu nitelikte olduğu için doğrudan kullandırılır ve mazeret izni kapsamında değerlendirilmez.

Benzer şekilde aday memurların sağlık raporuna dayanarak kullandıkları izinler de “hastalık izni” olarak adlandırılır. Bu izinler 657 sayılı Kanun’un 105. maddesi uyarınca düzenlenmiş olup raporla belgelenmiş sağlık sorunlarında geçerlidir. Bu izinler mazeret izni olarak sayılmaz, çünkü memurun görev yapamayacak durumda olduğuna dair sağlık kurulu veya hekim raporu esastır. Refakat izni ise memurun birinci derece yakınının ağır hastalığı durumunda kullanılır. Bu durumda sağlık kurulu raporu ile hastanın başında bulunulması gerektiği belgelendiğinde memura 3 aya kadar refakat izni verilir. Gerekli görülürse bu süre 6 aya kadar uzatılabilir. Refakat izni de yine 105. madde kapsamında, mazeret izninden tamamen ayrı bir izin türüdür.

Bu üç izin türü – doğum, hastalık ve refakat – doğrudan devlet memurunun veya yakınının sağlık durumu ile ilgili zorunlu hâllerden kaynaklandığı için mazeret izni yerine geçmez. Bunların alınabilmesi için yalnızca ilgili durumu resmi belgeyle (raporla) kanıtlamak yeterlidir. Amir onayına gerek duyulmaz; çünkü bu izinler yasal zorunluluk gereği verilir.

---

---

---