Yol İzni Nedir?
Yol izni, kamu kurumlarında görev yapan memur ve işçilerin, görev yaptıkları şehir dışındaki izin mahallerine ulaşmaları veya dönüş yapmaları amacıyla verilen ve izin süresine dahil edilmeyen bir izin türüdür. Yol izini, personelin izinli olarak geçireceği süreye ek olarak, ulaşımda geçen günlerin telafisi amacıyla verilir. Uygulamanın temel amacı, görev yerinden uzak şehirlerde izinlerini geçirecek kamu personeline ulaşım kolaylığı sağlamaktır.Memurlar İçin Yol İzni Süresi, Nasıl Kullanılır?
657 sayılı Kanun’a tabi memurlarda yol izni, yukarıda belirtildiği gibi yıllık izin süresine ek olarak verilebilen en fazla 4 gün ile sınırlıdır (gidiş için 2 gün + dönüş için 2 gün) Bu süre, memurun bir yıllık dönemde kullanabileceği toplam yol iznidir. Uygulamanın detayları ve kısıtları ilgili mevzuat ve düzenleyici işlemlerde şöyle açıklanmıştır:- Zorunlu ve İstisnai Durumlarda Verilir: Yol izni, otomatik olarak her izinde verilen bir hak değildir. 657 sayılı Kanun’un 102. maddesi ve bu maddeyi açıklayan 62 Seri Numaralı Devlet Memurları Kanunu Genel Tebliği’ne göre, yol izni ancak çok zorunlu ve çok ender durumlarda, memurun yıllık iznini görev yerinin bulunduğu belediye veya köy sınırları dışında geçirecek olması halinde, yetkili amirin uygun görmesiyle kullandırılmalıdır. Yani memurun izin yapacağı yer, görev yaptığı şehrin sınırları dışında ve ulaşım zorluğu yaratacak bir mesafede olmalıdır; bu durumda amirin takdiriyle yol izni verilebilir.
- Toplam 4 Gün Sınırı: Bir memura bir yıl içinde verilecek yol izni, toplam gidiş ve dönüş için 4 günü geçemez. Bu üst sınır, memurun o yıl içindeki tüm yıllık izin kullanımlarına bakılarak uygulanır. Örneğin memur o yıl tek seferde uzun bir yıllık izin kullansa da, parça parça birkaç defa izin kullansa da yol izni toplamı 4 günle sınırlıdır.
- Bölünerek veya Toplu Kullanım: Yol izni süresi memurun ihtiyacına göre tek seferde veya bölünerek kullanılabilir. Eğer memur tüm yıllık iznini bir defada uzakta geçiriyorsa, amiri uygun bulursa gidiş için 2 gün ve dönüş için 2 gün olmak üzere 4 günü bir kerede yol izni olarak alabilir. Alternatif olarak, memur yıllık iznini parçalara bölerek kullanıyorsa, ilk izninde gidiş ve/veya dönüş için 1’er gün, sonraki izninde yine 1’er gün gibi farklı kombinasyonlarda yol izni kullanılabilir. Bu konuda takdir yetkisi, her seferinde şartların gerekliliğini değerlendirerek izin veren amire aittir.
- Yıllık İzine Ekleme ve Ücret: Memurlar için yol izni, yıllık izne ilave edilen bir izin olduğu için memur bu sürelerde de maaşını almaya devam eder (ücretsiz izin değildir). Yol izni günleri, yıllık izin günlerinden düşülmez; ayrı olarak verilir. Dolayısıyla memur, örneğin 20 gün yıllık izin hakkı varsa ve 4 gün de yol izni almışsa, fiilen 24 gün işten uzak kalabilir (şartlar sağlanıyorsa ve amir onay vermişse)
- Devredilemez: Yol izni, o yıl içinde kullanılmazsa yanar; bir sonraki yıla aktarılmaz. Devlet Personel Başkanlığı’nın ilgili görüş yazısında, yıl içinde verilmeyen yol izninin müteakip yıla devredilmesinin mümkün olmadığı açıkça belirtilmiştir (yol izni yıllık bazda değerlendirilir.
Kamudaki İşçiler İçin Yol İzni Var mı? Hangi Mevzuat Kapsamında?
Kamu kurumlarında işçi statüsünde çalışanlar da yol izni hakkından yararlanabilir. Bu durum, 4857 sayılı İş Kanunu hükümleri uyarınca tüm işçiler için geçerli olan yıllık izin düzenlemeleri kapsamında ele alınır. Özel sektör olsun kamu olsun, İş Kanunu’na tabi işçiler için çıkarılmış olan Yıllık Ücretli İzin Yönetmeliği’nde yol izni hakkı açıkça düzenlenmiştir.Yönetmeliğin 6. maddesine göre, yıllık iznini işyerinin bulunduğu yerden başka bir yerde (örn. başka bir şehirde) geçirecek olan işçiye, istemde bulunması ve bu durumu belgelemesi şartıyla, gidiş ve dönüş yolunda geçecek süreler için toplamda en fazla 4 gün ücretsiz yol izni verilmesi zorunludur. Bu hüküm uyarınca:
- Süre ve Kapsam: İşçiler her yıl için en fazla 4 güne kadar yol izni alabilir. Bu 4 gün, toplam bir üst sınır olup işçi daha kısa yol izni de talep edebilir. Örneğin memleketi çok uzakta olan bir işçi gidiş-dönüş için toplam 4 gün isterken, daha yakına giden bir işçi 1-2 gün yol izniyle yetinebilir. Ancak ne olursa olsun bir takvim yılında 4 günü aşamaz.
- Ücretsiz Oluşu: İş Kanunu kapsamındaki yol izni ücretli yıllık izinden ayrı ve ücretsiz bir izindir. Yani bu 4 güne kadar olan sürede işçiye maaş veya ücret ödemesi yapılmaz. Bu uygulama, işçinin yolda geçecek süreler için yıllık izin günlerini harcamamasını sağlar, ancak bu ekstra günler için herhangi bir ücret talep edemez. Kanun bunu işverene bir yükümlülük olarak koymuştur (işveren yol izni vermek zorundadır), fakat bu günler için ücret ödenmesini şart koşmamıştır.
- Mevzuat Dayanağı: Söz konusu kural, 4857 sayılı Kanun’un uygulama yönetmeliğinden kaynaklandığı için tüm kamu işverenleri (devlet kurumları dahil) bu kurala uymak zorundadır. Yani bir kamu kurumunda işçi statüsünde çalışan personel de, özel sektördeki işçi gibi bu haktan aynen faydalanır. İşverenin (kamu kurumu da olsa) işçiye bu izni vermemesi mevzuata aykırı olur.
- Her Yıl Ayrı Değerlendirme: Yol izni hakkı her yıl işçinin hak ettiği yeni yıllık izinle birlikte değerlendirilir. Bir yıl kullanılmayan yol izni ertesi yıla devretmez; ancak işçi ertesi yıl yeni yıllık iznini kullanırken tekrar yol izni talep edebilir (yine en fazla 4 güne kadar). Her takvim yılı için bu hak sıfırdan başlar.
Yol İzni Nasıl Talep Edilir? Dilekçe ve Gerekli Belgeler Nelerdir?
Memurların Yol İzni Talebi: Memurlar, yol iznini kendiliklerinden otomatik kullanamaz; bunun için amirlerinden onay almaları gerekir. Uygulamada memurlar genellikle yıllık izin talep dilekçesi verirken veya izin formunu doldururken, yol izni talep ettiğini de belirtir. Kurumların kendi iç prosedürlerine göre, memurun yıllık iznini nerede geçireceğini bildirmesi istenebilir. Özellikle izin mahallinin kurumun bulunduğu yerleşim yeri dışında olduğunu ve yolculuk için belli bir süre gerektiğini ifade eden bir dilekçe hazırlanması uygundur.Örneğin dilekçede “... tarihleri arasında yıllık iznimi memleketim olan X ilinde geçirmek istiyorum, gidiş ve dönüş için yol izni talep ediyorum.” şeklinde bir ifade yer alabilir. Resmî olarak belirlenmiş tek tip bir dilekçe örneği bulunmamakla birlikte, birçok kurum bu talebin yazılı yapılmasını şart koşar. Yetkili amir, memurun talebini zorunlu hal kapsamında değerlendirip uygun görürse yol iznini onaylar. Aksi takdirde yol izni verilmez ve memur sadece yıllık izin süresi kadar izin kullanır.
İşçilerin Yol İzni Talebi: İş Kanunu kapsamındaki işçiler için yol izni talebi, yönetmelikle belirlenmiş usule tabidir. Yıllık Ücretli İzin Yönetmeliği’ne göre işçi, yıllık izne çıkmak için işverene verdiği yazılı izin talebinde, izin kullanacağı tarihleri belirtirken yol izni isteyip istemediğini de yazmak zorundadır. Yani işçi, izin dilekçesinde veya formunda “... gün yıllık izin talep ediyorum, ayrıca X yerde tatil yapacağımdan gidiş-dönüş için ..... gün ücretsiz yol izni talep ediyorum” şeklinde durumu belirtmelidir. Bunun yanı sıra yönetmelik, işçinin bu talebi belgelemesini de şart koşmuştur. Uygulamada bu belge, genellikle işçinin izin süresini başka bir ilde geçireceğini gösteren bir kanıt olabilir. Örneğin memleketine gidecekse buna dair seyahat bileti, rezervasyon veya ikametgah belgesi gibi bir evrak istenebilir. İşçi bu koşulları yerine getirdiğinde işveren yol iznini onaylamak durumundadır.
Dilekçe Örneği: Resmî olarak yayımlanmış belirli bir “yol izni dilekçe örneği” bulunmamaktadır; ancak hem memurlar hem de işçiler için dikkat edilmesi gereken, talebin yazılı ve gerekçeli olmasıdır. Dilekçede yıllık iznin ne zaman ve nerede kullanılacağı, yol izninin kaç gün istendiği ve gerekçesi açıkça yazılmalıdır. İşçiler için ayrıca yukarıda değinilen belge eklenmelidir. Memurlarda da talebin onaya sunulması gerektiğinden, benzer bir açıklama yapmak yerinde olur. Sonuç olarak, yol izni isteyen personelin, bağlı bulunduğu birimin personel/izin servisine veya amirine hitaben bir dilekçe yazarak yol izni talebini belirtmesi yeterlidir. Onay süreci, kurum içi mevzuata göre amirlerce tamamlanır.
Yol İzni Resmî Tatillerle Çakışırsa Ne Olur?
Yol izni günlerinin resmî tatil günlerine veya hafta sonlarına denk gelmesi durumunda, personelin izin süresi hesabında bazı farklılıklar olabilir. Hem memurlar hem de işçiler için genel kural, resmî tatil (ulusal bayram ve genel tatil) günlerinin yıllık izin süresinden sayılmamasıdır. Bu durum yol izninin kullanımını da etkileyebilir:- Memurlar: Memurların yıllık iznine rastlayan cumartesi-pazar hafta sonu günleri prensip olarak izin süresine dahil edilirken, eğer izin süresi içinde resmî tatil günleri varsa bunlar yıllık izin süresinden sayılmaz. Dolayısıyla, eğer memur yolculuk yapacağı gün resmî tatile denk geliyorsa, o gün zaten çalışılmış sayılmayacağından ayrıca yol izni kullanmasına gerek kalmayabilir. Şayet yol izni olarak talep ettiği günlerden biri resmi tatil gününe rastlarsa, o gün zaten izin süresine dahil olmayacağından fiilen yol izni hakkından kullanılmış sayılmaz. Kısaca, resmî tatil günleri için ayrıca yol izni verilmez; memurun yol izni hakkı çalışma günleri için geçerlidir. Resmi tatilin araya girmesi durumunda memur, tatil bitimi ilk mesai gününde görevine başlayacak şekilde planlama yapmalıdır.
- İşçiler: İşçilerde de benzer şekilde, yıllık iznin hesaplanmasında ulusal bayram ve genel tatil günleri ile hafta tatilleri izin süresinden düşülür. Bu, işçinin izin dönemine denk gelen resmî tatil günlerinde zaten izinli (veya çalışmadığı) sayılacağı anlamına gelir. Yol izni ise işçinin çalışmadığı ekstra günler olarak verildiğinden, eğer yolculuk yapılan gün bir resmî tatile denk geliyorsa, işçinin o gün için ayrıca yol izni kullanmasına gerek yoktur. İşçi yol iznini genellikle normal iş günleri için talep eder. Resmî tatil günleri yol izni süresine dahil edilmez çünkü bu günlerde işçi çalışmıyor olacaktır. Bu durum işçi açısından herhangi bir hak kaybına yol açmaz; zira tatil günleri sayılmadığı için yıllık izin süresine eklenmek üzere yol izni günleri yine toplam 4 iş gününe kadar kullanılabilir.
Kaynakça
- 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu, Madde 102
- 62 Seri Nolu Devlet Memurları Kanunu Genel Tebliği
- 4857 Sayılı İş Kanunu
- Yıllık Ücretli İzin Yönetmeliği, Resmî Gazete: 03.03.2004 – 25391
- Devlet Personel Başkanlığı, Yol İzni Hakkında Görüş Yazıları (Arşiv)
- Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Resmî Bilgilendirme Metinleri
