Saatlik İzin Yıllık İzinden Düşülür mü?

Saatlik İzin Nedir, Hangi Durumlar İçin Kullanılır?​

Saatlik izin, devlet memurunun mesai saatleri içinde kendi özel işleri için kurum amirinden talep ettiği kısa süreli izindir. Genellikle bir veya birkaç saatlik süreyi kapsar ve memurun günlük işini tamamen bölmeyecek şekilde, acil kişisel ihtiyaçlarını karşılaması amacıyla kullanılır. Örneğin bir memur, mesai saatleri içinde noter veya bankada imza atması gereken bir işlemi olduğunda amirinden saatlik izin alarak kısa süreliğine görev yerinden ayrılabilir. Benzer şekilde, sağlık kuruluşlarında ayakta tedavi gören bir aile ferdine refakat etmek veya bakıma muhtaç engelli yakının günlük ihtiyacını karşılamak için de memurun saatlik izne ihtiyaç duyduğu durumlar olabilmektedir.

Saatlik izinler, memurun mesai saatleri dışında gerçekleştirme imkânı olmayan kişisel işleri için düşünülmüş pratik bir çözümdür. Memurun zaruri durumlarda kısa süreli olarak işinden ayrılabilmesi için kurumlar fiilen saatlik izin uygulamasına başvurabilmektedir. Bu izin türü idare tarafından tanınan bir kolaylık olup, 657 sayılı Kanun’da açıkça tanımlanmış bir izin kategorisi değildir. Uygulamada bazı kurumlar buna “idari izin” veya “kısa süreli mazeret izni” gibi gayriresmî isimler de verebilmektedir.

Saatlik İznin Yasal Dayanağı Nedir?​

Devlet memurlarının izin hakları Anayasa ve kanunlar ile güvence altına alınmıştır. Anayasa’nın 128’inci maddesi, memurların özlük haklarının (izin hakları dâhil) kanunla düzenleneceğini belirtir. Saatlik izinlerin ise doğrudan doğruya 657 sayılı Kanun’da tanımlanmış bir hak veya izin türü olduğunu söyleyemeyiz. Yasal mevzuatta yeri olmamakla birlikte, saatlik izin uygulaması fiilen kurum içi talimatlar veya teamüller yoluyla idare tarafından sağlanmaktadır. Bu nedenle, saatlik iznin yasal dayanağı zayıf olup daha çok idari insiyatifle yürütülen bir uygulamadır.

Saatlik İzin Yıllık İzinden Düşülür mü? Hangi İzin Türü Sayılır?​

Saatlik izin kullanan memurun bu süreleri yıllık izninden düşülmez. Yani memur birkaç saatlik bir izin aldığında, bunun karşılığında yıllık izin günlerinden eksilme yapılması yasal olarak mümkün değildir. 657 sayılı Kanun’da saatlik iznin yıllık izne mahsup edileceğine dair hiçbir hüküm bulunmamaktadır. Aksine, kanun koyucu sadece yukarıda bahsedilen mazeret izninin ikinci defa verilmesi halinde yıllık izinden düşülmesini öngörmüştür. Bu istisna dışında, memurun kullandığı diğer izinlerin yıllık izne sayılması söz konusu değildir. Dolayısıyla birkaç saatlik bir izin kullanımını yıllık izin hakkından düşmek, mevzuata aykırı olacaktır.

Nitekim bu konuda Devlet Personel Başkanlığı’nın da net bir görüşü bulunmaktadır. DPB’nin 02/09/2014 tarih ve 4645 sayılı mütalaasında, kurumlarca memurlara saatlik olarak verilen idari izinlerin toplanarak belli bir süreye ulaşınca yıllık izinden veya mazeret izninden düşülmesinin hukuka uygun olmayacağı açıkça belirtilmiştir. Kurum içi uygulamalar sonucu ortaya çıkan “saatlik izin” konusunda yasal bir düzenleme olmadığı vurgulanarak, gün içinde verilen bu tür izinlerin bir araya getirilip her 8 saatini 1 güne eşitleyerek yıllık izin hakkından mahsup etmenin dayanağı olmadığı ifade edilmiştir. Kısacası, kurumlarca verilen saatlik izinler ne yıllık izinden ne de mazeret izninden düşülebilir.

Dolayısıyla saatlik izin kullanan memur açısından, bu süreler resmi kayıtlarda genellikle izin olarak değil “görevden izinli ayrılış” şeklinde yer alır. Yıllık izin defterine ya da elektronik izin sistemine düşülen bir kesinti yapılmaz. Kurum amirinin onayıyla verilen bu kısa izin, memurun izin haklarından mahsup edilmeyen müstakil bir idari izin niteliğindedir. Hukuken de yapılması gereken budur: Saatlik izinlerin yıllık izin sürelerinden düşülmemesi, ayrı bir uygulama olarak değerlendirilmesi gerekmektedir.

Kurum Amiri Saatlik İzni Vermek Zorunda mıdır?​

Saatlik izin tamamen amirin takdirine bağlı bir kolaylıktır. Kurum amiri, mevzuatta açıkça tanımlanmamış olan bu izni vermek zorunda değildir. Zira memurun kanunen talep edebileceği “saatlik izin” şeklinde bir hak bulunmamaktadır. Bu nedenle bir memur, özel bir işi için saatlik izin istediğinde amiri onu reddedebilir ya da yıllık/mazeret izni kullanmasını isteyebilir. Amirin yasal bir mecburiyeti olmadığı gibi, izin verip vermeme konusunda idari takdir hakkı vardır.

Nitekim uygulamada bu konuda farklı tutumlar görülmektedir. Kimi amirler memurun kısa süreli ihtiyaçlarına anlayış gösterip saatlik izin verirken, kimi daha katı davranarak “kanunda saatlik izin yok, yıllık izinden düşülür” diyerek yıllık izinden kullanmaya zorlayabilmektedir. Hatta bazı amirlerin hiç saatlik izin kullandırmayıp her durumda tam gün izin almayı şart koştuğu da bilinirken, bazılarının ise bu konuda oldukça esnek davranıp sık sık saatlik izin taleplerini onayladığı görülür. Bu durum, tamamen amirin inisiyatifine bırakıldığı için standart bir uygulama oluşmamıştır.

Saatlik İzinlerde Toplam Süre Sınırı Var mıdır?​

Saatlik izinlerin kullanımına ilişkin kanunen belirlenmiş bir süre sınırı yoktur, çünkü bu izin türü resmi olarak tanımlanmamıştır. Yani “bir memur yılda en fazla şu kadar saatlik izin kullanabilir” şeklinde bir yasal kural bulunmamaktadır. Bununla birlikte, saatlik izinlerin suistimal edilmemesi ve kamu hizmetinin aksamaması için fiilen bazı sınırlar veya ölçütler uygulanabilir. Bu sınırlar genellikle yazılı mevzuattan ziyade kurumların iç düzenlemeleri veya amir takdiriyle şekillenmektedir. Bazı kurumlar, toplam saatlik izin kullanımını dolaylı olarak sınırlandırma yoluna gitmiştir. Örneğin daha önce değindiğimiz gibi, kimi kurum içi talimatlarda “memurun kullandığı saatlik izinler toplanarak 8 saate karşılık gelen kısmı 1 gün yıllık izin sayılır” şeklinde hükümler bulunmaktaydı. Bu uygulama, yılda en fazla 7.5-8 saat civarında bir saatlik iznin yıllık izinden düşülmeden kullandırılabileceği, bu eşiği aşan kısmın ise yıllık izne çevrileceği anlamına gelmekteydi. Ancak hukuken bu yaklaşım geçerli görülmediği için (yukarıda açıklandığı üzere yasal dayanağı yoktur), bugün pek çok kurum bu tür katı eşik uygulamalardan vazgeçmiştir.

Yazılı bir kural olmasa da, makuliyet gereği saatlik izinler süre olarak sınırsız değildir. Sonuçta memurun asli görevi mesai saatlerinde işinin başında olmaktır.

Saatlik İzin Ücretli midir? Maaştan Kesinti Olur mu?​

Memurların saatlik izinleri ücretli izin kapsamında değerlendirilir; bu süreler için maaştan bir kesinti yapılması söz konusu değildir. Bir başka deyişle, amirin onayıyla alınan birkaç saatlik izin sırasında memur aylığını almaya devam eder, herhangi bir maaş kaybı yaşamaz. Zira 657 sayılı Kanun’da, memurun kısa süreli izin alması durumunda ücretinden kesinti yapılacağına dair bir hüküm yoktur. Aylıksız izin gibi durumlar haricinde memur, kanunen çalışma yükümlülüğünü yerine getirdiği sürece tam maaş almaya hak kazanır. Saatlik izin de idarenin bilgisi ve izni dahilinde gerçekleştiği için, memurun görevinden izinli sayıldığı bu süreler için maaşı aynen işlemeye devam eder.

Konuyu netleştirmek gerekirse: Eğer memur amirinin izniyle saatlik izin kullanıyorsa, o süre zarfında izinli ve mazeretli sayılır. Bu durumda maaşında herhangi bir düşüş olmaz, tam olarak çalışıyor gibi aylığını alır. Bu yönüyle saatlik izin, tamamen ücretli bir izin niteliğindedir.

---

---

Kaynakça​

• 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu – Devlet memurlarının izin haklarını ve çalışma esaslarını düzenleyen temel mevzuat.
• Devlet Personel Başkanlığı’nın 02/09/2014 tarihli ve 4645 sayılı mütalaası – Saatlik izinlerin yıllık izinden düşülmemesi gerektiğine dair resmi görüş yazısı.
• 2010/2 Sayılı Başbakanlık Genelgesi – Engelli bireylerin günlük bakımı için kamu kurumlarının gerekli kolaylığı sağlaması gerektiğini bildiren düzenleme.